بازگشت
پدرآنارشیسم ، مخالف فمنیسم!
نصرت شاد نصرت شاد

Proudhon , Pierre – Joseph 1809 – 1865

پرودن و آغاز آنارشیسم مدرن

 

مورخین سیر اندیشه ، یوسف پرودن را آغاز اندیشه آنارشیسم مدرن در غرب میدانند . از زمان او طبقه کارگر را پرولتاریا نامیده اند . کتاب پرفروش او یعنی " مالکیت دزدی است " حمله ای به ستون های نظم حاکم آنزمان یعنی مالکیت و حاکمیت بود . او غیر از کمونیسم و کاپیتالیسم ، نظام آنارشیسم را فرم سوم اداره جامعه معرفی نمود . انگلس پیرامون کتاب فوق گفته بود که آن عمیق ترین اثر فلسفی است که در زبان فرانسوی تاکنون نوشته شده است . تولستوی عنوان کتاب " جنگ و صلح " خود را از آثار پرودن گرفت .

پرودن پیرامون زنان و یهودیان عقایدی ارتجاعی داشت . او میگفت جای زن در آشپزخانه است و باید گوش بفرمان مرد باشد . پرودن حاکمیت مردهای اروپای مرکزی را در خانه و خانواده تبلیغ می نمود . تروتسکی او را رابینسون کروزه سوسیالیسم نامید . ده سال بعد از مرگ پرودن کتاب " پورنو کراتی یا زنهای زمان مدرن " از میان آثار او انتخاب و منتشر گردید . در مورد اینکه آیا پدر آنارشیسم یک اندیشمند راستگرا ، فاشیست ، و مرتجع طرفدار زمین و خون بود ؟ ، هوادارانش اشاره میکنند که آنزمان متفکران و هنرمندانی مانند نیچه ، گوته ، مارتین لوتر ، واگنر ، شوپنهاور ، و برادران گریم نیز دارای اینگونه افکار بوده ند .

از جمله بیانات پرودن که بصورت جملات قصار، شعار روز شدند / آنارشی ، نظم است ،- مالکیت ، دزدی است ، - و خدا زشتی است ، بودند . آنزمان مارکس ، هرتسن و باکونین از جمله مطالعه کنندگان آثار انقلابی پرودن بودند . پرودن میگفت که عدالت اجتماعی پایه آزادی است و زندگی یک تجربه و آزمایش است . او علت از خودبیگانگی کارگران در جامعه صنعتی را نیز توضیح داد و میگفت که تقسیم کار و سیستم پولی موجب رفاه سرمایه دار و فقر مالی و روحی کارگران میشود . در سال 1848 با روی کارآمدن لویز ناپلئون، پرودن دستگیر و به سه سال زندان محکوم گردید . گرچه در گفته های پرودن تضاد و تناقض بیشمار ملاحظه میشود ، او توانست ولی علایق محافل اجتماعی و روشنفکری را به سه مقوله دولت ، مالکیت ، و اتوریته جلب کند . زمانیکه پرودن در سال 1840 کتاب مالکیت خود را به آکادمی پاریس تحویل داد ، کسی واژه آنارشیسم را نمی شناخت ، ولی 25 سال بعد ، در زمان مرگ پرودن ، جنبشی وجود داشت که با افتخار این واژه  دشنام گونه را عنوان معرفی خود نمود.

گرچه پرودن ، باکونین ، هرتسن ، و مارکس بعدها به راههای گوناگونی رفتند و مارکس دشمن سرسخت تئوری آنارشیسم شد ، ولی هر 4 اندیشمند پرسیدند که چگونه فقر و نارضایی پرولتاریا ، مامان زایمان  جامعه ای نو میشود  و راههای درست کدامند ؟ در سال 1840 صفت آنارشیست دیگر  مترادف هرج و مرج و بی قانونی و بی نظمی نبود . آنارشیستها میگفتند که دولت طبقاتی و تقسیم نابرابر کالا ، منبع هرج و مرج در جامعه است . گرچه امروزه گروهی او را پدر سندیکالیسم آنارشیستی میدانند ، گروه دیگری او را پدر جامعه شناسی مدرن و یکی از نظریه پردازان مقوله های فدرالیسم  و جنبش تعاونی بشمار می آورند . پرودن آنزمان دگماتیسم مارکسیستی را پیش بینی نمود و خطر روی کارآمدن یک دیکتاتوری کمونیستی را گوشزد نمود . بعد از مرگ او در سال 1865 جنبش چپ اجتماعی میان دو گروه سوسیالیسم دمکراتیک و سوسیالیسم اتوریته تقسیم گردید.

امروزه اشاره میشود که آنزمان  در آرزوی انقلاب ، آتش در قلب آنارشیستها شعله میکشید . آنان میگفتند برای جلوگیری از حاکمیت زورگویی جدید ، باید آزادی پایه عدالت اجتماعی گردد . پرودن میگفت نه بر اثر تقسیم غیرعادلانه مالکیت ، بلکه در ذات مالکیت ، ریشه قدرت و زورگویی وجود دارد چون آن خود دزدی است . او توصیه میکرد که انسان باید آزاد باشد تا بتواند میان کمونیسم و آلترناتیو دیگر ، یکی را انتخاب کند و فرد باید در خدمت علائق و منافع جامعه باشد . شعار آنارشی ، نظم است ، موجب معروفیت پرودن بعنوان پدر آنارشیسم مدرن گردید . پرودن چون روش مبارزه سیاسی پارلامنتاریستی را بورژوایی ومخالف پرولتلریا میدید ، گفت به محض اینکه وارد مجلس فرانسه آنزمان شد ، متوجه گردید که رابطه اش با تودهها قطع شده . این یک تجربه فلسفی برای آنارشیسم برای همیشه گردید .

از جمله آثار پرودن در زمان مرگ ، 40 عنوان کتاب ، 4 جلد مکاتبات با مبارزان اجتماعی ،  و 11 جلد یادداشتهای گوناگون بودند . دو کتاب مشهور دیگر او ، " اعترافات یک اتوپیست " و " حضرت موسی " است که آنزمان جایزه ای فرهنگی گرفت . پرودن ناشر روزنامه ای با تیراژ 40000 نیز بود که آنزمان یکی از پرخواننده ترین نشریات اروپا بود .

غیر از پرودن ، از جمله انقلابیون دهه 40 قرن 19 ، آلکساندر هرتسن ، مارکس ، و میشائیل باکونین بودند که در باره دیالکتیک هگل بحث میکردند و به طرح سئوالات استراتژیک انقلابی می پرداختند . گرچه هر سه نظرات گوناگونی داشتند ولی آشنای مشترکی بنام پرودن و کتاب مشهورش " مالکیت " داشتند .مارکس یکی از مهاجران سیاسی دهه 40، خود را آنزمان " ژورنالیست سیاسی "  میدانست . پرودن در محافل سوسیالیستی با چارلز فوریه ، سوسیالیست تخیلی آشنا گردید . امروزه اشاره میشود که پرودن یک آنارشیست تجربه گرا میان فلسفه و آزمایش ، مشهوریت و زندان ، امید و شکست ، بود . چون پرودن یک فیلسوف سیستماتیک نبود ، او مورد انتقاد شدید مارکس ؛ فیلسوفی با انظباط و مخالف  هرج و مرج فکری ، قرار گرفت .

پیره یوسف پرودن میان سالهای 1809-1865 در فرانسه زندگی نمود . او اصل و نسبی معمولی و فقیرانه  داشت و در مسائل نظری ، خودآموز بود و از نظر شغلی سالها کارگر چاپخانه بود . کله شقی و لجاجت او را بدلیل اجداد کوه نشین اش میدانند . وی در سالهای کار چاپ ، با آثار آته ایستی آتشینی آشنا گردید . وی گرچه استراتژی های مختلفی را آزمایش نمود ولی هیچگاه یک تاکتیک گرای کار آزموده نبود .

بعد از مرگ او ، پرودن گرایی در کشورهای آلمان ، انگلیس ، آمریکا ، فرانسه ، ایتالیا ، مکزیک ، و روسیه ، یک جنبش عمومی شد . امروزه باکونین را از جمله  شاگردان او و مارکس را یکی از مخالفان سرسخت او بحساب می آورند . مارکس در رابطه با کتاب " فلسفه فقر " پرودن ، کتاب " فقر فلسفه " را نوشت و مدعی شد که پرودن در تئوری اجتماعی مبارزی غیرعلمی است . پرودن در جواب مارکس نوشت که او در هر زمینه ای پیش از مارکس در باره مسائل اجتماعی اندیشیده است .

استالینیست ها در دانشنامه های خود پرودن را یک آنارشیست و سوسیالیست خرده بورژوا معرفی نمودند که در کتاب شاهکارش یعنی کتاب مالکیت ، سرمایه و زمینداری را دزدی میداند . آنها ادامه میدهند که آنارشیستها در مقابل کمونیستها ، نماینده یک جامعه ایده آلیستی فردگرایانه هستند که در آن تولیدکنندگان کالا، بدون جریان پول ، و وام بانکها، بدون سود است ، آنارشیستها در مخالفت با هرگونه اتوریته، مخالف مبارزه طبقاتی سازماندهی شده و یک قدرت سیاسی پرولتری هستند ، مارکس کوشید تا در کتاب فقر فلسفه اهداف اتوپیستی و ارتجاعی آنان را افشا کند ، ناتوانی و بی اعتباری پرودن گرایی بعنوان یک ایدئولوژِی خرده بورژوایی دوران بحران در جامعه بورژوایی تا زمان حال اثبات شده است .


November 19th, 2010


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
علمي و معلوماتي